زخم بستر یکی از مشکلات اساسی در سالمندان و افرادی است که توانایی حرکت و جابجایی ندارند. این مشکل در صورتی که به سرعت مدیریت نشود، می‌تواند تبدیل به یک خطر جدی برای سلامت بیمار شود اما میتوان با رعایت یکسری نکات ساده از وقوع این اتفاق جلوگیری کرد.

یکی از رایج ترین مشکلاتی که برای بیماران بستری در بیمارستان، سالمندان یا افراد دارای ضایعه نخاعی ممکن است ایجاد شود، زخم فشاری pressure ulcer یا همان زخم بستر است.

بر اساس بررسی های انجام شده، حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد بیماران دارای ضایعه نخاعی در طول زندگی خود دچار زخم بستر می شوند و ۷۰ درصد کل مبتلایان به زخم های فشاری، بیشتر از ۷۰ سال سن دارند.

زخم فشاری یا زخم بستر به عنوان یک آسیب یا جراحت موضعی، معمولا بر روی قسمت هایی که بر روی استخوان قرار دارد و به دلیل فشار و سایش طولانی مدت ایجاد می شود، تعریف می شود.

معمولا زخم های فشاری بر خلاف دیگر  انواع زخم به دلیل بی توجهی ایجاد می شود اما گاهی اوقات جلوگیری از آن ها تقریبا غیرممکن است.

ایجاد زخم بستر در بیمارانی که به مدت طولانی در خانه یا بیمارستان بستری هستند بسیار رایج است و یکی از اصلی ترین چالش های پرستاران و پزشکان، جلوگیری و یا درمان این مشکل است. تخمین زده شده است که در ۲۰۰۴ حدود ۴ درصد کل بودجه بهداشت و درمان کشور انگلستان، معادل ۱.۴ تا ۲.۱ میلیارد پوند صرف درمان زخم فشاری یا زخم بستر شده است. در صورت ابتلا به زخم بستر ، هزینه درمان بیمار ممکن است بین ۲۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ دلار افزایش یابد.

در صورتی که پیشرفت چشمگیری در جلوگیری یا درمان زخم فشاری یا بستر صورت نگیرد، به دلیل افزایش میانگین سن افراد در کشور های مختلف، میزان ابتلا به این مشکل بسیار بیشتر و تبدیل به یکی از چالش های اصلی دولت ها خواهد شد.

پاتوفیزیولوژی PATHOPHYSIOLOGY زخم بستر

اگرچه دلیل اصلی ایجاد زخم های فشاری یا زخم بستر، بی تحرکی و  فشار طولانی مدت بر روی پوست است، اما عوامل دیگری، مثلا رطوبت، هم در بروز این مشکل در افراد نقش دارند.

رطوبت می تواند ناشی از ترشحات (اگزودا) از زخم های قبلی بر روی پوست باشد یا اینکه به دلیل عدم تحرک بیمار عرق می کند. رطوبت موجب maceration پوست می شود که زمینه ایجاد جراحت و آسیب را برای پوست فراهم می کند.

سایش یا اصطکاک باعث ایجاد آسیب به epidermis می شود و یکپارچگی و استحکام پوست را کم می کند. یکی از نقاطی که در معرض فشار و سایش طولانی مدت است، پاشنه پا است که آسیب ایجاد شده ممکن است به شکل تاول بروز پیدا کند که این تاول ها  بسته به عمق و شدت آسیب ممکن است با سرم serous fluid یا خون پر شود.

سایش یا فشار طولانی مدت می تواند به مویرگ ها و عروق سطحی آسیب برساند و در نتیجه خونرسانی به بافت های سطحی مختل می شود. گاهی اوقات کمبود اکسیژن منجر به نکروز بافت شده و مشکلات بسیار شدیدی برای بیمار ایجاد می کند. فشار همچنین باعث ایجاد آسیب به بافت های عمقی شده و در صورتی که درمان های مناسب انجام نشود، ممکن است منجر به ایجاد حفره در بافت شود.

اگرچه تمامی سطح بدن ممکن است دچار این گروه از زخم شود، اما نقاطی مانند ساکروم sacrum ،ischial tuberosities ،trochanters و پاشنه ها  heel  بیشتر در معرض خطر هستند. همچنین ریسک ابتلا به زخم بستر در نقاط مختلف با توجه به اینکه بیمار در حالت نشسته است یا دراز کشیده متفاوت است.

مدت زمان مورد نیاز برای ایجاد زخم بستر

مدت زمان مورد نیاز برای ایجاد آسیب در بیماران مختلف ممکن است متفاوت باشد اما به طور میانگین به شرح زیر است:

Tissue hyperemia

تعریف: اریتما یا قرمزی Blanchable

مدت زمان ایجاد: حدود ۳۰ دقیقه

مدت زمان ریکاوری: ۱ ساعت در صورتی که فشار  برداشته شود

Tissue ischemia

تعریف: قرمزی عمیق تر  همراه یا ایجاد آسیب به بافت های عمقی

مدت زمان ایجاد: ۲ تا ۶ ساعت در صورت تداوم فشار

مدت زمان ریکاوری: ۳۶ ساعت در صورتی که فشار  برداشته شود

Necrosis

تعریف: تخریب بافت

مدت زمان ایجاد: بیشتر از ۶ ساعت در صورت تداوم فشار

مدت زمان ریکاوری: با توجه به شرایط بیمار و دیگر عوامل، ممکن است بافت نکروز شده هیچوقت به حالت عادی باز نگردد

انواع زخم بستر – درجه بندی زخم بستر

زخم بستر گرید ۱

قرمز شدن پوست که با فشار دادن تغییر رنگ نمی‌دهد. معمولا روی استخوان و مکان هایی که پوست نازک تر است اتفاق میفتد. در افراد با پوست های تیره، ممکن است بدون علامت باشد اما با دقت و توجه زیاد میتوان تفاوت رنگ را با نواحی اطراف متوجه شد. در این مرحله زخم ایجاد نشده است و فقط لایه بیرونی پوست تغییر رنگ داده است. ممکن است در نقاط تحت فشار، بیمار احساس درد، سوزش یا خارش داشته باشد.

درمان زخم بستر درجه ۱

در این مرحله ابتدا باید در سریع ترین زمان ممکن، یک تشک مواج متناسب با شرایط بیمار تهیه شود. سپس بیمار هر ۴ ساعت حرکت داده شده و چرخانده شود. سپس با استفاده از اسپری پیشگیری کننده از زخم بستر لینوورا، پوست ماساژ داده شود.

برای خرید اسپری پیشگیری کننده از زخم بستر لینوورا کلیک کنید

زخم بستر گرید ۲

زخم نیمه ضخامت. از بین رفتن لایه درم پوست. یک زخم کم عمق با بستر قرمز یا صورتی. ممکن است به صورت تاول های آبدار یا ترکیده دیده شود. ممکن است زخم کمی ترشح داشته باشد.

درمان زخم بستر درجه ۲

مانند درمان زخم بستر گرید ۱، باید فشار از روی پوست برداشته شود. همچنین برای پیشگیری از ایجاد آسیب های جدی، با پزشک متخصص یا کارشناس زخم تماس گرفته شود. درمان زخم بستر درجه ۲ ممکن است بین ۳ روز تا ۳ هفته طول بکشد.

زخم بستر گرید ۳

یک زخم تمام ضخامت. ممکن است عمق زخم به حدی باشد که استخوان دیده شود. ممکن است بافت اسکار یا اسلاف در زخم دیده شود. معمولا بسیار عمیق است و حالت تونلی و حفره ای دارد. زخم دردناک است و ممکن است بسیار بدبو باشد. در این مرحله باید با دقت به دنبال نشانه های عفونت در زخم بود.

درمان زخم بستر گرید ۳

بیمار باید به سرعت به پزشک مراجعه نماید. پزشک ممکن است برای کنترل عفونت آنتی بیوتیک تجویز کند. همچنین درصورت وجود بافت های مرده، پزشک یا کارشناس باید بافت های کرده با جدا کند ( اصطلاحا دبرید کند). همچنین شاید نیاز به استفاده از پانسمان های مخصوص زخم بستر باشد.

زخم بستر گرید ۴

زخم تمام ضخامت. تخریب کامل پوست، نکروز بافت ها، آسیب به ماهیچه، استخوان و بافت هایی مانند تاندون و کپسول های مفصلی. زخم ترشح دارد و در صورت وجود عفونت، ممکن است زخم بدبو باشد و بیمار تب داشته باشد.

درمان زخم بستر درجه ۴

این مرحله بسیار حساس است و بیمار باید به سرعت به پزشک متخصص ارجاع داده شود. استفاده از پانسمان های نوین حیاتی است. در صورت تشخیص کارشناس زخم شاید نیاز به انجام وکیوم تراپی باشد.

زخم بستر غیرقابل درجه بندی

به دلیل آنکه نمیتوان عمق و شرایط زخم را به درستی بررسی کرد، نمیتوان میزان وخامت زخم را تخمین زد زخم تمام ضخامت. از بین رفتن کامل بافت ها. معمولا در در کف زخم بافت اسلاف یا نکروز دیده می‌شود.

روش های پیشگیری از زخم بستر PREVENTION of Pressure Ulcer

اولین قدم برای پیشگیری از ایجاد زخم بستر، بررسی دقیق و مداوم تمام بدن توسط  پرستار یا درمانگر آموزش دیده است. تمامی آسیب ها و جراحات و مشکلات قابل مشاهده باید دقیقا در پرونده بیمار ثبت شود. در صورت نیاز می توان از این زخم ها عکس برداری کرد. در نهایت این گزارشات باید به رویت پزشک یا کارشناس متخصص برسد و بر اساس نظر ایشان، به بیمار رسیدگی شود.

همچنین معیار ها و دستورالعمل هایی برای ارزیابی ریسک ابتلا به زخم بستر وجود دارد که استفاده از آن ها می تواند بسیار کمک کننده باشد. رایج ترین و معتبر ترین معیارکه در ایالات متحده آمریکا هم مورد استفاده قرار می گیرد، Braden scale است. در این  معیار بر اساس میزان فعالیت و جابجایی بیمار، میزان رطوبت پوست، میزان فشار و سایش، میزان خونرسانی به پوست و میزان حساسیت پوست به تحریکات حسی، نمره ای بین ۱ تا ۴ به بیمار داده می شود. بیماران با امتیاز ۱۸، به عنوان افراد پر ریسک طبقه بندی می شوند؛ اما باید توجه داشت که اینگونه معیارها نمی تواند جایگزین معاینه و بررسی دقیق توسط پزشک شود.

یکی از اصلی ترین راه های پیشگیری از زخم بستر، جابجایی، چرخاندن و تغییر وضعیت بیمار  بر اساس یک برنامه مشخص است که می تواند بسیار کمک کننده باشد.

همچنین درمان یا برطرف کردن دیگر عوامل زمینه ای مانند دیابت و فشار خون هم در مسیر موثر است. استفاده از فوم های مخصوص، بر به شکل تشک و هم به شکل صندلی (برای بیماران روی ویلچر)، اطمینان از بهداشت و پاک بودن بیمار از ادرار و مدفوع و توجه به تغذیه بیمار و اطمینان از دریافت مقدار مناسبی از ویتامین ها و مواد معدنی هم از دیگر روش های کاهش ریسک ابتلا به زخم فشاری یا زخم بستر است.

روش های آفلود پا یا Off-loading

همانطور که در ابتدا گفته شد، کاهش شدت و زمان فشار وارده به پوست اصلی ترین راه پیشگیری از ایجاد زخم های فشاری یا زخم بستر است. امروزه فوم ها و دستگاه های مختلفی ساخته شده است. استفاده از آن ها باعث می شود که فشار از نقاط پر ریسک تر برداشته شده و در سطح وسیع تری پخش شود. همچنین تشک هایی وجود دارد که به صورت خودکار تغییر شکل داده و فشار را از نقطه ای به نقطه دیگر منتقل می کنند.

به دلیل شرایط متفاوت هر بیمار، هنوز هیچ عدد دقیقی در مورد مقدار یا زمان فشار وارده به پوست وجود ندارد اما درمانگران با انجام بررسی می توانند متوجه زمان حدودی چرخاندن و تغییر وضعیت بیمار شوند.

ارزیابی میزان اثربخشی و کارایی سطوح حمایت کننده (تخت، تشک و فوم)

روش های مختلفی برای اندازه گیری میزان تاثیر استفاده از تخت ها یا تشک های مخصوص در پیشگیری از زخم بستر وجود دارد. مواردی مانند تعداد دفعات ایجاد زخم، شدت زخم و مدت زمان مورد نیاز برای درمان زخم می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین اندازه گیری فشار وارد شده به پوست، میزان جریان خون و دما هم می تواند کمک کننده باشد.

 

اما عوامل مختلفی مانند شرایط بیمار، مکان استفاده از این وسایل (خانه یا بیمارستان) و شرایط بیمارانی که از این موارد استفاده می کنند، می تواند بر نتایج استفاده از آن ها تاثیرگذار باشد.

محافظت از پاشنه پا و اندام های پایین تنه در مقابل زخم بستر

به دلیل اندازه نسبتا کوچک پا و ویژگی های فیزیولوژیکی آن، در هنگامی که بیمار در تخت دراز کشیده است فشار بسیار زیادی به ناحیه پاشنه پا وارد می شود. سطح کوچک پاشنه، وزن نسبتا زیادی را تحمل میکند و این موجب می شود که پاشنه دومین ناحیه رایج از نظر ابتلا به زخم های فشاری باشد، گونه ای که حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد زخم های فشاری در این محل ایجاد می شود.

وسایل و روش های مختلفی برای محافظت از پاشنه در بازار وجود دارد که شامل تشک ها یا فوم های مخصوصی است که در زیر پا قرار می گیرد و یا اینکه همانند کفش یا چکمه بر روی  پاشنه قرار می گیرند و فشار را از آن ناحیه برمی‌دارند.

گاهی اوقات از بالش های معمولی هم میتوان برای کاهش فشار ناحیه پاشنه استفاده کرد اما باید توجه داشت که ممکن است به اندازه روش های دیگر موثر نباشد.

نکته بسیار مهم در هنگام استفاده از این وسایل این است که با توجه  به وضعیت بیمار، نوع مناسب آن خریداری و استفاده شود. استفاده نامناسب از این وسایل می تواند باعث افزایش فشار به زانو و بروز مشکلات جدید برای بیمار شود.

کوسن ها و فوم های مخصوص ویلچر

رنج وسیعی از بیماران به دلایل مختلف از ویلچر استفاده می کنند. بسیاری از بیماران در طول روز بر روی صندلی چرخدار هستند در این مدت در معرض ابتلا به زخم بستر هستند. بیمارانی که به دلایل مختلف نمی توانند درد یا ناراحتی را احساس کنند یا توانایی حرکت دادن و تغییر وضعیت بدن خود را ندارند بیشتر در معرض ابتلا به زخم هستند.

در تصویر زیر نقاطی که بیشتر در معرض ایجاد زخم بستر هستند مشخص شده است.

نحوه قرار گرفتن و نشستن روی ویلچر و تنظیمات ویلچر

ویلچر ها وسایلی نیستند که به طور پیشفرض برای استفاده تمام افراد مناسب باشند. از آنجایی که ویلچر ها وسایلی هستند که به طور روزمره مورد استفاده قرار میگیرند، کاربران آنها از دو منظر کاربری و پزشکی مورد استفاده قرار میگیرند. تنظیم صحیح و مناسب ویلچر با توجه به مشخصات کاربر آن یکی از مهم ترین نکاتی است که باید به آن توجه کرد.

در صورت عدم تنظیم صحیح ویلچر مشکلات زیادی برای بیمار به وجود خواهد آمد، برای مثال:

• سر خوردن و خارج شدن از صندلی
• عدم تحمل نشستن بر روی صندلی
• بی ثباتی قسمت Lateral تنه
• عدم ثبات موقعیت پا
• ناتوانی  برای گرفتن دستگیره و حرکت دادن صندلی

همچنین این مشکلات باعث عدم توزیع صحیح وزن  بیمار و بد فرمی بدن وی در هنگام نشستن می‌شود. وارد آمدن فشار به قسمت های استخوانی ممکن است باعث ایجاد زخم و جراحت های پوستی برای بیمار شود . مثلا اگر صندلی به طور مناسب تنظیم نشده باشد، ممکن است بیمار به جلو خم شود که باعث چرخش لگن و وارد آمدن فشار بیش از حد به ساکروم و دنبالچه می شود .

برای تعیین اینکه آیا یک ویلچر مناسب یک بیمار است یا نه، باید به ۶ ویژگی آن توجه کنیم:

• ارتفاع صندلی
• عرض صندلی
• ارتفاع پشتی
• عمق صندلی
• طول استراحتگاه پا
• ارتفاع استراحتگاه دست

 

ویلچر نامناسب باعث بدفرم قرار گرفتن بدن، کاهش کارایی فرد و افزایش فشار به قسمت های حساس مثلا باسن میشود . در لیست زیر انواع بدفرمی های بدن در صورت نامناسب بودن ویلچر نشان داده شده است:

استفاده از فوم یا بالشتک های مخصوص ویلچر برای همه بیماران ضروری است؛ زیرا در اکثر موارد صندلی های ویلچر برای استفاده طولانی مدت طراحی نشده اند و نمی‌توانند از بیمار به طور مناسب پشتیبانی کنند. قطعا انتخاب این فوم ها برای بیمارانی که کاملا بی حرکت هستند و به مدت طولانی از ویلچر استفاده میکنند (حتی تا  ۱۲ ساعت در روز)  و در خطر ابتلا به زخم های فشاری هستند، بسیار حساس تر از انتخاب فوم برای کسی است که از ویلچر برای مدت کوتاهی استفاده می کند.

صدها فوم و صندلی  ویلچر برای استفاده های کوتاه مدت و بلند مدت در بازار وجود دارد. داشتن اطلاعات اولیه در مورد انواع فوم ها، کاربرد هر یک و مزایا و معایب هر کدام می تواند به انتخاب نشیمنگاه صحیح و مناسب کمک کند.

توجه کنید که ممکن به دلیل تفاوت های فیزیولوژیک، تفاوت نوع ویلچر و بسیاری از موارد، انتخاب یک نشیمنگاه برای همه بیماران مناسب نباشد و باید با توجه به شرایط هر بیمار، از یکی از محصولات استفاده کرد.

از عوامل دیگر تاثیرگذار بر انتخاب صندلی مناسب میتوان به شرایط محیطی، میزان فعالیت بیمار، مدت زمان استفاده و میزان تعریق بیمار است. با توجه به این موارد متوجه می‌شویم که وظیفه نشیمنگاه تنها کم کردن فشار بر روی باسن نیست و وظایفی مانند حفظ وضعیت بدن، مدیریت رطوبت و تعریق و… بر عهده دارد.

اکثر این نشیمنگاه ها فوم هایی هسستند که میتوانند به شکل بدن فرد درآیند اما انواع محدودی هم انواع فوم های فعال (اکتیو) وجود دارد که فقط برای بعضی بیماران خاص (مثلا با سابقه ابتلا طولانی مدت به زخم های فشاری) از آنها استفاده می شود.

همچنین بالشتک ها یا فوم های ویلچر از مواد مختلفی ساخته می شوند. در لیست زیر به بعضی از این مواد اشاره و مزایا و معایب هر کدام را بررسی می کنیم:

نوع ماده: فوم

مزایا: ارزان – قابل تهیه با سختی های متفاوت – قابل برش و تغییر شکل در زمان کوتاه – وزن سبک – حمایت و پشتیبانی مناسب از بیمار – مقاومت و خاصیت ارتجاعی مناسب

معایب: نگهدارنده گرما است که موجب تعریق بدن بیمار می شود – بهتر است از رطوبت محافظت شود – ممکن است طول عمر کوتاه داشته باشد

نوع ماده: هوا

مزایا: وزن کم  – امکان تنظیم مناسب – نتایج خوب  پس از استفاده – مقاومت و خاصیت ارتجاعی مناسب

معایب: ممکن است سوراخ شود – فشار و سفتی آن باید به طور مرتب چک شود – ممکن است مانع انتقال گرما شود

نوع ماده : مایعات غلیظ

مزایا : در واکنش به شکل بدن ، تغییر شکل میدهد و به فرم بدن درمی آید – بعضی از مایعات قابلیت تبادل گرمایی دارند

معایب : ممکن است سنگین باشد – مقاومت و خاصیت ارتجاعی نامناسب – در طول زمان کارایی خودش را از دست می دهد – غیر قابل تنظیم است

نوع ماده: الاستومر

مزایا: به عنوان لایه بالایی برای توزیع گرما بر روی باسن استفاده می‌شود

معایب: سنگین و گران هستند – غیر قابل فشرده شدن هستند – ممکن است در طول زمان خراب شوند – برای رسیدن به کارایی مناسب باید به مقدار زیاد از آن استفاده کرد

پیشگیری از زخم بستر در بیمارستان

سیستم حسی و حرکتی مسئول جابجایی و حرکت بدن در مواقعی است که بدن در وضعیت مناسبی قرار نگرفته است. ثابت شده است که نشستن یک عمل فعال است و بدن در صورتی که احساس ناراحتی کند، با جابجایی و حرکت های اندک، به حالت مناسب تغییر وضعیت می دهد.

اما بیمارانی که توانایی حرکت ندارند یا به دلایل مختلف متوجه نامناسب بودن وضعیتی که در آن قرار گرفته اند نیستند ممکن است به مدت طولانی در یک وضعیت نامناسب باقی بمانند. این بیماران باید به طور منظم چرخانده شده و تغییر حالت دهند تا از ایجاد مشکلات مختلف مانند زخم های فشاری جلوگیری شود.

وضعیت دراز کشیده

بسیاری از بیماران به مدت طولانی در تخت هستند. ماندن در تخت می تواند برای بافت ها بسیار مضر باشد زیرا فشار، گرما و رطوبت ممکن است باعث ایجاد آسیب به بافت شود و یا منجر به نکروز شود. در این وضعیت بافت های آسیب دیده به سختی ترمیم می شوند.

اولین  هدف، فراهم کردن یک موقعیت ایمن ، پایدار و کاربردی برای بیمار است. این نیازمند تنظیم زوایای مفاصل و حالت قرار گیری بدن بیمار است. لازم به ذکر است که  هر کدام از پوزیشن ها مزایا و معایب خاص خودشان را دارند و بیمار نباید به مدت طولانی در یک پوزیشن خاص قرار بگیرد.

پیشگیری از زخم بستر در وضعیت خوابیده به پشت ( طاق باز )

معمولا یکی از بهترین حالت حایی است که بیمار می تواند در تخت بماند حالتی است که بیمار به پشت خوابیده است. در این حالت بیمار قادر است تا با اطرافیان خود تعامل داشته باشد؛ مطالعه کند یا تلویزیون تماشا کند و به طور کل تحمل این وضعیت برای طولانی مدت برای بیمار راحت تر است.

با این حال در این وضعیت نقاط خاصی از بدن تحت فشار و سایش قرار می گیرند، مثلا ساکروم، پاشنه ها ۲ محلی هستند که تحت فشار بسیار زیادی قرار می گیرند و لازم است تا تدابیر لازم برای جلوگیری از ایجاد زخم در این نقاط اندیشیده شود.

نقاط دیگر  شامل پس سر، کتف و شانه ها است.

میتوان از بالش، وسایل تنظیم کننده موقعیت یا positioning devices، سطوح پشتیبان و دیگر وسایل موجود در بازار برای تنظیم موقعیت بیمار در تخت استفاده کرد به گونه ای که فشار بیش از حد به نقاط ذکر شده وارد نشود.

اگرچه استفاده از بالش میتواند فشار پشت سر را کم کند اما نوع نامناسب آن ممکن است موجب افزایش فشار در تقاط پایین تر مانند مهره های گردن و مهره های پشتی شود.

همچنین اگر بیمار در حال استفاده از دستگاه ونتیلاتور یا دارای لوله تغذیه نازال است باید مرتبا وضعیت وی کنترل شود تا عملکرد آنها مختل نشده باشد.

گاهی بیمار ترجیح میدهد به جای استفاده از بالشت، پشتی تخت خود را بالاتر آورده و عمودی کند، این حالت دارای مزایا و معایب خاص خودش است که در ادامه آن را بررسی میکنیم.

نکته مهم در هنگام دراز کشیدن به پشت این است که تخت و تشک باید بتواند بدن را در وضعیت طبیعی و نرمال، یعنی حالتی که فرورفتگی ها و برآمدگی های بدن تغییر شکل نداده اند، حفظ کند.

به دلیل آنکه در این وضعیت فشار زیادی به بعضی از نقاط بدن وارد می شود؛ لازم است تا مرتبا بیمار تغییر وضعیت داده و چرخانده شود. در ادامه حالت جایگزین برای نگهداری از بیمار در تخت را بررسی می کنیم.

خوابیدن به پهلو

برای کاهش فشار به ساکروم، پشت سر، پاشنه و دیگر نقاطی که در حالت طاق باز تحت فشار هستند میتوان بیمار را به پهلو خواباند. رایج ترین وضعیت حالتی است که تنه نسبت به سطح افقی با زاویه ۳۰ درجه قرار می گیرد.

ممکن است برای نگه داشتن بدن در این وضعیت از وسایل کمکی استفاده شود. معمولا فوم های مثلثی نسبت به بالش های معمولی کارایی بهتری برای این منظور دارند.

میتوان این فوم های مثلثی را برای نگه داشتن تنه در پشت بیمار قرار داد و زیر دست بیمار در طرفی که به آن چرخیده است هم یک بالش کوچک قرار داد.

همچنین لازم است تا بین زانو و قوزک پای بیمار به وسیله فوم و یا بالش مناسب، فاصله ایجاد شود تا از وارد آمدن فشار به آن نقاط جلوگیری به عمل آید.

در این وضعیت تقریبا تمام فشار از ناحیه ساکروم برداشته شده است اما بدیهی است که در فواصل  زمانی مناسب ، بیمار چرخانده شود.

پیشگیری از زخم بستر هنگام استفاده از ویلچر

کاهش زمان نشستن در یک حالت و کم کردن فشار وارده به پوست به اندازه انتخاب پوزیشن صحیح دراز کشیدن مهم است . اما برای تعداد زیادی از بیماران، این امر غیرممکن است.

بیماران دارای ضایعه نخاعی، سالمندان، جانبازان و… افرادی هستند که عموما از صندلی چرخدار (ویلچر) استفاده می کنند. گاهی اوقات آن ها چندین ساعت از روز را در یک وضعیت نشسته اند و نمیتوانند حرکت کنند.

در حالت عادی ، انسان ها به طور ناخودآگاه بدن خود را تکان می دهند و به همین دلیل فشار زیادی به یک محدوده خاص وارد نمی شود. همچنین افراد اگر احساس خستگی و ناراحتی کنند به راحتی پوزیشن خود را تغییر می دهند.

اما بیماران دارای محدودیت حرکتی اولا نمی توانند بدون کمک جابجا شوند، به همین علت ممکن است برای یک مدت طولانی فشار بسیار زیادی ب یک ناحیه وارد شود. همچنین به دلیل آنکه محدودیت های حسی، ممکن است تا ساعت ها در یک وضعیت ناراحت و نامناسب قرار بگیرند.

همه این موارد باعث افزایش ریسک ابتلا به انواع زخم های فشاری در این بیماران و نشان دهنده اهمیت استفاده از وسایل کمکی و پیشگیری کننده از زخم بستر و انجام ورزش های صحیح است.

توصیه ها و گاید لاین های زیادی در مورد انواع روش های آفلودینگ منتشر شده است.

معمولا توصیه میشود بیماران پرخطر هر ۱۵ دقیقه و بیماران دیگر هر ۱ ساعت ، جابجا شوند و بین ۱۵ تا ۶۰ ثانیه در یک وضعیت جدید قرار بگیرند تا خون رسانی به نقاط تحت فشار انجام شده و احتمال ابتلا به زخم کمتر شود.

در زیر ۴ نوع از نرمش های قابل انجام در حالت نشسته، نشان داده شده است.

توصیه می شود که بیماران بر اساس یک برنامه منظم، این فعالیت ها را انجام دهند و به آن عادت کنند.

نکته  مهم این است که به دلایل مختلف ممکن است انجام همه ی این حرکات برا ی تمام بیماران امکان پذیر نباشد. درمانگران باید محدودیت های هر بیمار را به خوبی شناسایی کنند و  بر اساس آن توصیه های لازم را به بیمار انجام دهند.

قرار دادن بیمار برای انجام حرکت هایی که برای وی امکان پذیر نیست نه تنها فایده ای ندارد، بلکه باعث افزایش استرس در بیمار می شود که اثرات جانبی نامناسبی بر وی خواهد داشت.

 

درمان زخم بستر در منزل

زخم بستر یکی از حساس ترین مشکلاتی است که ممکن است بیمار در طول زندگی خود با آن مواجه شود. اگر این زخم در سریع ترین زمان درمان نشود، ممکن است حتی به قیمت جان بیمار تمام شود. به همین دلیل در درجه اول باید از این زخم پیشگیری شود. چرخاندن بیمار، تغذیه مناسب، استفاده از تشک مواج یا تشک مخصوص زخم بستر و همچنین استفاده از اسپری پیشگیری کننده از زخم بستر لینوورا میتواند در این زمینه مفید باشد.

به دلیل حساسیت زخم بستر، امکان درمان نوع پیشرفته زخم بستر در منزل و توسط افراد عادی وجود ندارد. برای حفظ سلامت بیمار خود در اولین فرصت به کلینیک های تخصصی زخم مراجعه نمایید.

اما اگر به هر دلیل بیمار شما دچار زخم بستر شد؛ در اولین فرصت با کارشناسان مجرب مرهم اندیشه سلامت تماس حاصل فرمایید و به طور رایگان از مشاوره ایشان استفاده کنید.

بیماران عزیز توجه کنید که درمان زخم بستر یک کار بسیار تخصصی و نیازمند ساعت ها تجربه و آموزش است. لطفا با مشاهده اولین نشانه های زخم بستر، به پزشک یا کارشناس زخم مجرب مراجعه نمایید.

هرگز هیچکدام از روش های درمان زخم سنتی و غیرعلمی که در اینترنت وجود دارد مانند درمان زخم بستر با شربت سینه، درمان زخم بستر بازردچوبه، درمان زخم بستر با روغن، درمان زخم بستر با پودر بچه و… را امتحان نکنید. زیرا با انجام دادن این توصیه های غیرعلمی، نه تنها هزینه های مالی سنگین به خود و بیمارتان تحمیل می‌کنید، بلکه حتی سلامت و جان بیمار را هم در خظر قرار می‌دهید.

زخم فشاری بیمارستانی

تا الان فقط در مورد زخم های فشاری ناشی از نشستن و خوابیدن طولانی مدت صحبت کردیم، اما دسته دیگری از زخم های فشاری وجود دارند که به دلیل بستری شدن طولانی مدت بیماران در بیمارستان، مخصوصا ICU به وجود می آید.

در هنگامی که بیمار در ICU بستری است، ممکن است بیهوش یا هوشیار باشد، دستگاه ها، الکترود ها و وسایل مختلفی به بدن وی متصل است تا عمل تنفس و تغذیه برای وی تسهیل شود، همچنین امکان مانیتور کردن علائم حیاتی بیمار را برای درمانگران فراهم می کند.

تا کنون بسیاری از شرکت ها وسایل و ابزار های سازگار با پوست طراحی کرده اند اما به طور کلی توصیه می شود برای بیمارانی که به مدت طولانی بستری می شوند، از فوم های مناسب برای کاهش فشار وارد شده به پوست استفاده شود.

همچنین اگر بیمار از درد و ناراحتی شکایت میکند باید وسایل متصل شده به او جدا شده و پوست بیمار بررسی شود.

در ادامه چندین نمونه از انواع زخم های فشاری ناشی از استفاده از دستگاه ها آورده شده است: