۱۰ روش مراقبت از پوست بیماران

تاکنون اصطلاحات مختلفی برای بیان میزان آسیب دیدگی یا سلامت پوست ابداع شده است. اما هنوز تعریف واحد و جامعی برای “مراقبت از پوست بیماران ” وجود ندارد. پوست سالم به راحتی توانایی انجام تمامی وظایف خود را دارد و ساختار آن کاملا بدون تغییر باقی مانده است.

در مقابل اصطلاح ” پوست ضعیف” یا “پوست شکننده” قرار دارد. این لغت به طور کلی به کم بودن مقاومت پوست در برابر آسیب های خارجی است. پوست نازک شده به راحتی دچار زخم، کبودی یا پارگی میشود.

البته اصطلاح “ضعف” به طور کلی به معنای وضعیت ناپایدار سلامتی است که میتواند به دلیل مشکلات روحی-روانی، مشکلات فیزیکی و عوامل وابسته به آن است.

ضعیف و نازک شدن پوست میتواند به دلیل بالارفتن سن ایجاد شود. اما این مشکل منحصر به افراد مسن نیست.

در جدول زیر تغییرات پوست که در هر گروه از بیماران اتفاق میفتد و مشکلات مربوط به آن، به طور خلاصه آورده شده است:

روش های نگهداری و مراقبت از پوست سالمندان

تغییرات پوست سالمندان

• نازک شدن و شل شدن پوست
• کاهش کشسانی و انعطاف پذیری پوست
• کاهش خونرسانی به پوست
• کاهش چربی زیرپوستی
• کاهش رطوبت پوست

مشکلات پوستی شایع در سالمندان

• خشکی و پوسته پوسته شدن پوست
• زخم فشاری (زخم بستر)
• عفونت
• التهاب
• سلولیت
• زخم دیابتی
• خارش

روش های نگهداری از پوست معلولان

تغییرات پوست معلولان

• مشکلات پوستی ناشی از تغییرات گردش خون
• خیس خوردگی پوست
• گرم شدن بیش از حد پوست
• از دست دادن کلاژن
• آتروفی عضلات
• اختلال در حس لامسه به دلیل آسیب به اعصاب

مشکلات پوستی شایع در معلولان

• زخم فشاری
• عفونت
• التهاب
• ساییدگی پوست

روش های نگهداری از پوست نوزادان نارس

تغییرات پوست نوزادان نارس

• پوست کامل نشده
• تغییرات ذاتی به دلیل فشار طولانی مدت
• اصطکاک و گرم شدن پوست
• خونرسانی ضعیف

مشکلات پوستی شایع در نوزادان نارس

• التهاب پوست در محل قرارگیری پوشک
• زخم فشاری
• آسیب به پوست

روش های نگهداری از پوست کودکان فلج مغزی و با بیرون زدگی نخاع

تغییرات پوست کودکان فلج مغزی و با بیرون زدگی نخاع

• کاهش خونرسانی به پوست
• واکنش های پوستی به داروها
• درماتیت ناحیه پرینه

مشکلات پوستی شایع در کودکان فلج مغزی و با بیرون زدگی نخاع

• زخم فشاری
• مشکلات مربوط به بی اختیاری

روش های نگهداری از پوست افراد با اضافه وزن

تغییرات پوست افراد با اضافه وزن

تغییر سلول های اپیدرم

افزایش از دست دادن رطوبت و خشک شدن پوست

افزایش دمای پوست

کاهش خونرسانی و اختلال در گردش مایع لنفاوی

قرمز شدن پوست

مشکلات پوستی شایع افراد با اضافه وزن

• زخم فشاری
• زخم دیابتی
• پسوریازیس
• آسیب های ناشی از رطوبت
• عرق سوز شدن

روش های نگهداری از پوست بیماران سرطانی

تغییرات پوست بیماران سرطانی

قرار گرفتن در معرض پرتو باعث التهاب، تغییرات اپیدرم و کاهش خونرسانی میشود

مشکلات پوستی شایع در بیماران سرطانی

• زخم فشاری
• کاهش سرعت ترمیم زخم
• عفونت پوست
• سلولیت

روش های نگهداری از پوست بیماران مزمن

بیماری های مزمن شامل مشکلات کبدی، کلیوی، قلبی-عروقی، سوء تغذیه و بیماران با استوما

مشکلات پوستی شایع در بیماران مزمن

• زخم فشاری
• عفونت
• التهاب
• آسیب های ناشی از رطوبت

نازک شدن پوست دلایل مختلفی دارد. این مشکلات میتواند ناشی از شرایط بیمار و یا تاثیرات محیط بر بیمار باشد، به همین دلیل مدیریت و کنترل بعضی از این عوامل امکان پذیر نیست.

اهمیت، نقش و وظیفه پوست انسان

پوست بزرگترین ارگان بدن است و ۱۵ درصد از وزن ما را تشکیل میدهد. در شکل ۱ لایه های مختلف پوست نمایش داده شده است.

• وظایف اصلی پوست
• تنظیم دمای بدن

محافظت از بافت ها و اندام های داخلی در برابر عوامل خارجی شامل تروما، اشعه ماورا بنفش، پاتوژن ها و آلرژن ها

• دریافت اطلاعات حسی
• تولید ویتامین D

همچنین شکل پوست یکی از مهم ترین فاکتورهای تاثیرگذار در ظاهر افراد است و به همین دلیل حفظ سلامت پوست باعث زیباتر شدن ظاهر افراد میشود.

خشکی پوست باعث اختلال در عملکرد پوست میشود و آن را نسبت به خطرات وآسیب های بیرونی، آسیب پذیر میکند.

اپیدرم پوست افراد مسن نازک تر از افراد جوان تر است. همچنین کلاژن و الاستین در پوست این افراد کمتر است و پوست آنها خشک تر است.

مواد دیگری که باعث آسیب به پوست میشود مانند اشعه ماورا بنفش UV، مشکلات ژنتیکی مثل ichthyosis، عوارض جانبی داروها، آسیب های ناشی از پانسمان است.

منشا تغییرات پوست میتواند خارجی و داخلی باشد.

عوامل خارجی مثل شستشوی مکرر، قرار گرفتن در معرض آفتاب و کشیدن سیگار و وارد شدن فشار است.

عوامل داخلی شامل کهولت سن، اگزما، پسوریازیس و بیماری های زمینه ای مختلف مانند دیابت است.

به همین دلیل لازم است تا درمانگران تمامی عوامل تاثیرگذار بر سلامت پوست را به خوبی بشناسند و در صورت مراجعه بیمار، تمامی آنها را مد نظر داشته باشند. نکته ی دیگر آن است که شدت این عوامل در طول زمان میتواند متغیر باشد. مورد بعدی اینکه بعضی از این فاکتورها قابل کنترل نیستند اما بعضی دیگر از آنها را میتوان با روش های موجود، مدیریت کرد.

اگر پوست انسان سلامتی خود را از دست بدهد، بیمار در معرض ابتلا به بیماری های مختلف از جمله زخم بسترقرار میگیرد.

مطالعات مختلف  ارتباط بین مشکلات پوستی مانند Moisture-associated skin damage:MASD را با زخم بستر نشان میدهد.

مراقبت از زخم های پوستی

زخم های پوستی رایج  ترین مشکل در میان سالمندان است. تغییرات ناشی از افزایش سن ریسک ایجاد زخم در پوست را بیشتر میکند اما نکته مهم آن است که این تغییرات صرفا در افراد مسن اتفاق نمی افتد. حتی کودکان، مخصوصا مبتلایان به بیماری کواشیورکور در معرض خطر هستند.

زخم فشاری

آسیب های پوستی مرتبط با MASD

این نوع آسیب یکی از گسترده ترین دلایل ایجاد زخم در گروه های مختلف سنی است. منظور از MASD، درماتیت dermatitis ناشی از تماس با مایعات تحریک کننده مانند ادرار، مدفوع، مایعات نشتی از استوما و اگزودای زخم است.

به طور کلی ۴ نوع  MASD وجود دارد:

• incontinenceassociated dermatitis IAD
• intertriginous dermatitis ITD
• peri-wound skin damage
• peri-stomal MASD

اندازه  و شدت این مشکل وابسته به عوامل بسیار زیادی است اما معمولا در بیمارانی که مشکلات زیر را داشته باشند بیشتر اتفاق میفتد:

• تعریق بیش از حد
• افزایش دمای پوست ( به طور خاص در یک محدوده )
• pH  غیرطبیعی پوست
• سابقه آتوپی atopy
• چین های پوستی عمیق
• آتروفی پوستی
• تولید ناکافی سبوم sebum
• عوامل بیرونی تشدیدکننده این مشکل شامل :
• بی اختیاری
• بی تحرکی
• محرک های شیمیایی و زیستی

تماس بیش از اندازه پوست با رطوبت میتواند باعث کاهش مقاومت پوست شود، نفوذپذیری پوست افزایش می یابد و آنرا مستعد آسیب میکند.

بیمارانی که با MASD درگیر هستند معمولا علائم بسیار شدیدی را تجربه میکنند. علائمی مانند درد، سوزش و خارش کیفیت زندگی بیمار را به شدت کم میکند.

تغییرات پوست در افراد مسن

بیماران مسن تغییرات بسیار زیادی را در پوست خود تجربه میکنند و به همین دلیل لازم است تا به طور ویژه از آنها مراقبت شود. این تغییرات شامل خشکی پوست است.

این مشکل گاهی به نام skin failure شناخته میشود و به معنای مردن بافت های زیرپوستی به دلیل خونرسانی نامناسب، کاهش دمای پوست، کاهش اکسیژن رسانی به پوست، ایجاد نکروز در کنار عدم کارکرد صحیح دیگر ارگان های بدن است.

زخم کندی یا سندرم ۳:۳۰ چیست؟

در روزها و هفته های منتهی به مرگ، بعضی از بیماران دچار یک نوع زخم بستر بسیار خاص به نام “زخم کشنده کندی Kennedy terminal ulcer یا سندرم ۳:۳۰ میشوند.

معمولا گفته میشود که این نوع زخم غیرقابل اجتناب است و به دلیل عدم آموزش کافی ، این زخم برای بسیاری از درمانگران و پزشکان غیرقابل تشخیص است.

تشخیص سریع این نوع زخم و انجام روش های درمانی مناسب برای آن میتواند از درد و ناراحتی بیمار در آخر عمر بکاهد .

زخم کندی معمولا به شکل نقاط سیاه کوچک مشاهده میشود که اندازه آن به سرعت بزرگ میشود. گفته میشود دلیل اصلی ایجاد این زخم،  کاهش خونرسانی به پوست است.

تغییرات پوست در اواخر عمر میتواند در بیماران مختلف یکسان نباشد اما نکته مهم این است که  خانواده بیمار این شرایط را درک کرده و حمایت های لازم را از بیمار انجام دهند.  در نهایت لازم به ذکر است که ممکن است این مشکلات به سرعت برطرف شده و بیمار به زندگی خود ادامه دهد.

انجام مراقبت های پوستی در بیماران

استفاده از مرطوب کننده های مناسب یکی از ساده ترین و در عین حال مهم ترین اقداماتی است که بیماران مبتلا به خشکی پوست باید انجام دهند. این کار باعث افزایش مقاومت پوست دربرابر عوامل خارجی ، کاهش خارش پوست و آبرسانی به پوست میشود.

با توجه به شرایط بیمار، لازم است تا فاصله زمانی بین استفاده از مرطوب کننده ها تنظیم شود. مرطوب کردن پوست حتی میتواند از ایجاد زخم بستر هم جلوگیری کند.

در زیر روش هایی برای حفظ سلامت پوست آورده شده است:

داشتن تحرک و انجام کارهای روزانه: به دلیل آنکه انجام فعالیت باعث افزایش گردش خون در بدن شده و از وارد آمدن فشار بیش از حد به دلیل به دلیل نشستن یا درازکشیدن طولانی مدت جلوگیری میکند.

تغذیه مناسب و مصرف مایعات به اندازه کافی

پاکسازی پوست از آلودگی های خارجی

محافظت از پوست با استفاده از کرم های مرطوب کننده و ضدآفتاب های مناسب

پوست بزرگترین ارگان بدن است و حفظ سلامت آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.. عوامل متعددی بر روی سلامت پوست تاثیرگذار هستند و نمیتوان صرفا با انجام یک یا دو مورد، به نتیجه مطلوب رسید.