اهمیت سلامت روان در درمان زخم

یکی از مباحثی که معمولا به آن توجه کافی نمیشود، حفظ سلامت روان بیماران است. استرس یکی از مهم ترین عواملی است که بر تمام بدن، از جمله ترمیم زخم، اثر تاثیر میگذارد.

ثابت شده است که بیمارانی که پس از انجام عمل جراحی، حمایت های روانی مناسب دریافت میکنند، کمتر در معرض ابتلا به عوارض حاد پس از جراحی میشوند و همچنین زخم آنان بسیار سریع تر خوب میشود.

ترمیم زخم یک فرایند طبیعی و خودبخودی است که بلافاصله پس از ایجاد زخم شروع میشود. این فرایند از عوامل خارجی و داخلی مانند تغذیه مناسب، خونرسانی مناسب، سلامت  جسمانی و البته سلامت روانی تاثیر میپذیرد.

در حالت عادی، زخم باید مراحل زیادی را پشت سر بگذارد تا به طور کامل ترمیم شود. اولین مرحله ایجاد لخته است و پس از آن التهاب، تکثیر و بلوغ اتفاق میفتد. البته این مراحل در بافت های مختلف ممکن است کمی متفاوت باشد. در فاز التهاب، تعداد بسیار زیادی از مواد مختلف با یکدیگر تعامل دارند. این مواد شامل فاکتورهای رشد و سیتوکین های مختلف است.

با توجه به موارد گفته شده،  پاسخ مناسب سیستم ایمنی برای درمان سریع و بدون عارضه زخم، حیاتی است.

با این حال، ثابت شده است که استرس حاد یا مزمن یکی از عوامل تاثیرگذار بر سیستم ایمنی است. استرس میتواند به طور غیرمستقیم بر مراحل درمان زخم تاثیر بگذارد. برای مثال استرس میتواند باعث تشدید رفتارهای پرخطر مانند نوشیدن الکل، کشیدن سیگار، ترک فعالیت فیزیکی و خوردن غذاهای ناسالم شود. ثابت شده است این رفتارها باعث اختلال در درمان زخم میشوند.

تاثیر مستقیم استرس روی ترمیم زخم، در فاز التهابی اتفاق میفتد. در حالت عادی، دستگاه عصبی پاراسمپاتیک  فعال است و به عنوان یک عامل درونی سرکوب کننده ترشح مواد التهابی عمل میکند. اما در شرایط استرس، این عامل سرکوب کننده وجود ندارد.

افزایش کورتیزول، اپینفرین و نوراپی نفرین مستقیما روی فعالیت ماکروفاژها و نوتروفیل ها تاثیرگذار است.

کورتیزول اصلی ترین هورمون استرس است که تاثیراتی مانند کاهش پاسخ دستگاه ایمنی، اختلال در ترمیم زخم و افزایش تحلیل استخوان دارد. اگر مقدار این هورمون به طور پیوسته در بدن زیاد باشد روی ترشح سیتوکین، لنفوسیت ها هم موثر است.

با توجه به توضیحات داده شده، استرس میتواند به عنوان یکی از عوامل تاخیر در درمان زخم بررسی شود. همچنین تحقیقاتی روی تاثیر استرس بر افزایش مرگ و میر در بیماری های مختلف، افزایش ریسک وخیم شدن حال بیمار پس از عمل جراحی انجام شده است.

از طرف دیگر، بعضی از تحقیقات نشان داده است که در شرایط استرس، خونریزی سریع تر قطع میشود و لخته خون سریع تر تشکیل میشود.

همچنین احساساتی مانند خشم و افسردگی و درد هم روی فرایند ترمیم زخم تاثیرگذار هستند و میتوانند باعث اختلال در رسیدن به نتیجه مطلوب شوند.

ثابت شده است که مداخلات روان شناختی به موقع در پیشگیری از وخیم تر شدن وضعیت جسمانی، بسیار موثر و مقرون بصرفه هستند. پس مدیریت صحیح این احساسات باید در دستور تیم درمان زخم قرار بگیرد.

در این مقاله به طور خلاصه مداخلات روان شناختی موثر به منظور کاهش استرس مورد بررسی قرار میگیرد. این روش ها شامل مدیتیشن، موزیک درمانی، ابراز احساسات از طریق نوشتن، هیپنوتیزم و استفاده از دارونما هستند.